Innoveren voor een korte periode bestaat niet. Wil je innovatie serieus aanpakken dan zul je voor langere tijd aan de slag moeten. Hiervoor is een sterke organisatiecultuur essentieel. Maar welke elementen zorgen voor die sterke cultuur? We komen veel organisaties tegen die worstelen met deze vraag. Cultuur rust op drie belangrijke pijlers die we in dit artikel uiteenzetten.

Cultuur kun je niet creëren

Een sterke cultuur is de belangrijkste randvoorwaarde om succesvol te kunnen innoveren. Maar cultuur is lastig te definiëren. Dit zie je bijvoorbeeld terug bij de introductie van nieuwe medewerkers. De missie, visie en kernwaarden van de organisatie worden op hoofdlijnen gedeeld. Meestal in de vorm van een presentatie of video. Maar een missie, visie en de kernwaarden vormen samen geen cultuur en deze overbrengen via een presentatie of video is simpelweg niet mogelijk.

Cultuur is hot. De afgelopen jaren hebben met name organisaties (veelal start-ups) uit Silicon Valley cultuur tot belangrijkste onderdeel van de bedrijfsvoering gemaakt. Een logische insteek als je bedenkt dat deze start-ups talent moeten werven bij gevestigde (corporate) organisaties met diepere zakken. Deze beweging heeft ervoor gezorgd dat ook in Nederland cultuur een belangrijk onderdeel is geworden bij het selecteren van een werkgever. Organisaties merken dit en reageren hierop door zichzelf een passende (gewilde) cultuur aan te meten. Maar cultuur creëer je niet. Cultuur ontstaat vanuit dagelijks gedrag en de vaardigheden van medewerkers.

De CEO van Netflix, Reed Hastings, beschrijft dit op een goede manier aan de hand van het Netflix Culture Deck. Hij benoemd 7 uitgangspunten van de Netflix cultuur. Het eerste uitgangspunt is ‘values are what we value’ (waarden is wat we belangrijk vinden) en zegt vervolgens ‘actual company values are behaviors & skills that are valued in fellow employees’ (deze waarden zijn gedrag en vaardigheden die gewaardeerd worden in collega's).

Aan de slag met cultuur

Door de eeuwen heen hebben we gedrag en vaardigheden ontwikkeld die ons helpen om te gaan met belangrijke veranderingen. Maar wat betekent dit voor onze organisatiecultuur? En welk gedrag zou je terug willen zien binnen je organisatie?

Voor het ontstaan van gezamenlijk gedrag en vaardigheden (cultuur) is consistentie en herhaling nodig. Gewoontes, rituelen en ceremonies op de werkvloer lenen zich hier uitstekend voor. Ze vormen onderdelen om op te focussen als je aan de slag wilt met de organisatiecultuur.

Ieder onderdeel heeft een specifieke rol binnen het grotere geheel. Samen vormen ze de organisatiecultuur.

1. Gewoontes

Gewoontes worden regelmatig (in sommige gevallen zelfs dagelijks) uitgevoerd op werknemersniveau. Medewerkers hanteren gewoontes om zichzelf te ontwikkelen en persoonlijke doelen na te sterven. Voorbeelden die ik in de praktijk tegenkom zijn:

• Een to do lijstje maken voordat je de dag begint.
• Feedback vragen aan collega's (bijvoorbeeld op een samenwerking of inhoudelijk stuk).

2. Rituelen

Rituelen vinden wekelijks of maandelijks op teamniveau plaats. De teams gebruiken rituelen om zich aan elkaar te binden en elkaar op de hoogte te houden vanuit de overtuiging dat je gezamenlijk meer bereikt dan alleen. Voorbeelden van rituelen zijn:

• Een gezamenlijke start van de werkweek.
• Projectevaluaties.
• Het vieren van successen (dit kan ook op organisatieniveau plaatsvinden).
• De vrijdagmiddagborrel.

3. Ceremonies

Ceremonies vinden ieder kwartaal op organisatieniveau plaats. Ceremonies worden ingezet om successen te vieren, te communiceren en verbinding te zoeken met alle medewerkers binnen de organisatie. Voorbeelden van ceremonies zijn:

• Bijpraatsessies (meestal gefaciliteerd door beleidsmedewerkers).
• Kwartaal presentaties.
• Personeelsuitjes.

Je kunt dus wel degelijk werken aan de ontwikkeling van je organisatiecultuur. De werkvloer is bij uitstek de plek om mensen kennis te laten maken met de organisatiecultuur. Laat ze luisteren naar de verhalen die (met name informeel) worden verteld door de medewerkers die al een lange tijd meedraaien. Ontwikkel daarnaast gedragingen op zowel individueel-, team- en organisatieniveau. Deel de positieve momenten met elkaar en maak de veerkracht zichtbaar die nodig is om moeilijke situaties te overwinnen.